"Richting Engeland op een luchtmatras? Het gebeurt vaker dan je denkt"

Hoofdredder Liesbeth Vangheluwe weet als geen ander hoe snel een rustige stranddag spannend kan worden. Tij-dingen trok zijn zwemvliezen aan en vroeg: hoe gevaarlijk is onze zee nu écht? Liesbeth vertelt over stromingen, misverstanden, slimme redderssignalen én wat je vooral níét moet doen bij een kwallenbeet.

Tij-dingen: Is onze Noordzee echt zo gevaarlijk? Of onderschatten we haar gewoon vaak?

Liesbeth Vangheluwe: "In onze Noordzee zitten veel stromingen en in combinatie met de wind zorgt dat voor een gevaarlijke mix. 2 stromingen overheersen. De ebstroom richting Frankrijk - die start 2 uur voor laagtij en duurt tot 3 uur erna. En dan ook nog de vloedstroom richting Nederland - die start 2 uur voor hoogtij en duurt tot 3 uur erna. Je voelt die stromingen ook als je in het water gaat. Die maken het lastig om tegenin te zwemmen of doen je snel afdrijven."

T-d: Wat is het meest voorkomende misverstand over zwemmen in zee?

Liesbeth: "Mensen die de zee als een zwembad beschouwen. Ze onderschatten de stromingen, de wind en de golfslag. Dat maakt het veel pittiger dan een zwembad. Het water is ook kouder. En de zichtbaarheid kan je niet vergelijken, zo kan je geen lijn volgen. Als je terug boven water komt, is het moeilijk om je te oriënteren. Kwallen of zeehonden zorgen soms voor schrikmomentjes. De ene vindt een zeehond schattig, iemand anders rent het water uit. Sowieso laat je die dieren best met rust."

T-d: Welke signalen moeten strandgangers altijd goed in de gaten houden?

Liesbeth: "De rode vlag uiteraard. Dan mag je niet zwemmen. Ook de boeien zijn belangrijk: zwem alleen tussen de gele boeien of beachvlaggen. De rode beachvlaggen markeren de watersportzone. Hou zeker die vlaggen in de gaten, de redders passen die aan naargelang de omstandigheden. Voor de start van het zomerseizoen zijn er bv. minder redders en dan is de zwemzone minder breed. Ook wanneer er gevaarlijke stromingen zijn, worden de zones aangepast. Belangrijk dus om dat in de gaten te houden."

T-d: Waar zwem je het best?

Liesbeth: "Bij de mirador (letterlijk uitzichtpunt in het Spaans, red.), de stoel van de redder. Die staat in het midden van de zwemzone en daar ben je zeker dat de redders jou goed kunnen zien. Die redders hebben ook nog handseinvlaggen om instructies te geven en een hoorn. Die hoor je als mensen te ver in zee gaan. Soms hebben baders niet door dat ze iets gevaarlijks doen."

T-d: Welke fouten maken mensen het vaakst, ondanks de waarschuwingen?

Liesbeth: "Ze schatten de wind die van over land komt, verkeerd in. Mensen drijven dan af op hun luchtmatras of opblaasbare bal, richting Engeland. Te diep in het water, dat gebeurt ook regelmatig. Of in de verkeerde zone zwemmen. In Koksijde hebben we 9 zwemzones. Een grote luxe. En toch zwemmen badgasten soms in een onbewaakte zone. Vooral omdat het daar rustiger is. Maar dat heeft natuurlijk een reden."

T-d: Hoe reageren mensen als je hen aanspreekt op hun gedrag in zee?

Liesbeth: "De meeste mensen zijn meegaand en zelfs blij met de uitleg die ze krijgen over waarom iets niet mag. Echte koppigaards ben ik nog niet tegengekomen. Maar mocht dat nodig zijn, kunnen we altijd een hulplijn inschakelen. De politie rijdt met een buggy rond op het strand en we werken goed met hen samen."

T-d: Wat is jullie gouden tip voor ouders met jonge kinderen op het strand?

Liesbeth: "Een verdwaalarmbandje afhalen bij de redderspost en daarop het gsm-nummer noteren. Een goede tip is ook goed onthouden welke kledij je zoon of dochter draagt. Of nog beter: een foto nemen. Dat helpt ons enorm wanneer een kind toch afdwaalt. Spreek ook altijd een herkenningspunt af: een springkasteel, een appartement of een vlaggenmast."

T-d: Voor eens en voor altijd: wat doe je bij een kwallenbeet?

Liesbeth: "Niet erop plassen, dat is nogal oncomfortabel. (lacht) Wat je wel moet doen? Eerst uitspoelen met zeewater. Daarna warm water (maximaal 45 graden) over het lichaamsdeel gieten. Als er nog tentakels inzitten, dan schraap je die af met een bankkaart. Heb je dan nog last? Dan kan je de plek insmeren met een kalmerende zalf – vraag dat bij een EHBO-post. Bij een prik van een pieterman gebruik je ook best warm water. Dat neutraliseert het gif."

T-d: Mag je zwemmen vlak na het eten? En wat met een frisse duik in volle zon?

Liesbeth: "Dat je niet mag zwemmen na het eten, werd vroeger vaak gezegd, maar daar bestaan geen richtlijnen voor. Dus dat lijkt me best oké. Bij heel warm weer is het wel beter dat je even went aan het koude zeewater. Eerst water op jezelf spatten zodat je lichaam acclimatiseert."

T-d: Wat moet je doen als je merkt dat iemand in de problemen is in zee?

Liesbeth: "Zo snel mogelijk een redder verwittigen. Eventueel kan je een drijvend voorwerp aanreiken. Zwem je er toch zelf naar toe? Verwittig dan altijd iemand anders, want als je zelf in de problemen komt, dan is er misschien niemand om jou te redden. Maar je schakelt best altijd een redder in, zij weten wat ze moeten doen."

T-d: Wat is het meest memorabele voorval dat je ooit meemaakte als redder?

Liesbeth: "De oefeningen met de helikopter zijn altijd spectaculair. Dat staat hoog op het lijstje van elke redder. Ik herinner me wel nog een reddingsactie met een kiter die in de problemen raakte. We riepen voortdurend instructies naar hem, maar hij reageerde er niet op. Uiteindelijk moesten we hem uit zee halen. Wat bleek? Die man hoorde niet en had zijn hoorapparaten op het strand achtergelaten om in zee te gaan."

T-d: Zijn er momenten waarop je zelf schrik hebt gehad tijdens een interventie?

Liesbeth: "Schrik niet, nee. Ik heb ooit vlak voor een interventie op een pieterman getrapt. Die reddingsactie leek wel heel lang te duren. (lacht)"

T-d: Merk je een verschil in hoe toeristen omgaan met veiligheid ten opzichte van de lokale bevolking?

Liesbeth: "We hebben een aantal vaste zwemmers en die kennen de zee goed. Zij weten dat ze dichter bij het strand moeten blijven bij sterke stromingen. Ze kennen de gevaren. Mensen die voor de eerste keer in zee zwemmen, weten eigenlijk niet wat ze mogen verwachten."

T-d: Putten graven in het zand is verboden. Moeten jullie daar ook op helpen toezien?

Liesbeth: "Dat doen we zeker. Onze eerste prioriteit blijft wel de zee, maar als we terug wandelen richting redderspost en we zien een diepe put, dan vragen we om die dicht te gooien. Zelfs op mijn verlofdagen gooi ik die regelmatig dicht. (lacht) Het is niet alleen het instortingsgevaar. Lopers kunnen bv. ook hun enkel omslaan, want dat zie je niet altijd."

T-d: Wat is jouw favoriete plek aan de kust om tot rust te komen – buiten het strand?

Liesbeth: "Het stuk duinen achter De Leerwijzer, de Oostvoorduinen. Ik wandel en loop daar graag. De Schipgatduinen achter het Duinenhuis vind ik ook mooi."

T-d: Hoe lang doe je dit al?

Liesbeth: "16 seizoenen in totaal, waarvan 5 als hoofdredder. Tussendoor heb ik wel 2 jaar voor een surfclub gewerkt. Ik stond 11 jaar aan de post in Sint-Idesbald. Als hoofdredder zijn we verantwoordelijk voor de hele strook: van Sint-Idesbald tot Groenendijk. We rijden met de auto van post naar post om alles op te volgen."