"Panamarenko is authentiek, consequent en uitzonderlijk"

Samen met Philippe Van Cauteren (directeur S.M.A.K.) stelde hij de tentoonstelling Panamarenko: Come fly with me samen. Die expo start op 2 juli in Kunstencentrum Ten Bogaerde. Hoog tijd voor een gesprek.

Tij-dingen: Hoe heb je Panamarenko voor het eerst ontmoet?

Jo Coucke: "Dat was in 1984. Ik werkte als wetenschappelijk medewerker voor het Museum van Hedendaagse Kunst in Gent bij Jan Hoet. Hoet vroeg me een tekst te schrijven voor de catalogus van Panamarenko’s tentoonstelling in de Van Reekum Galerij in Apeldoorn. Meteen mijn eerste tekst over Panamarenko. Daarna vroeg Hoet om hem te vervangen als spreker bij de opening van die expo. Het is daar dat ik Panamarenko voor het eerst ontmoette."

T-d: Hoe zou je jullie relatie beschrijven?

Jo: "Het was een professionele relatie, maar dan wel een goeie, werkzame verhouding. En die is in de loop der jaren alleen gegroeid. In 1986 ben ik beginnen werken voor Deweer Gallery uit Otegem, die toen Panamarenko al een paar jaren in het programma had. Dus bleven we in nauw contact. Panamarenko schreef me vaak per fax. Daarin gebruikte hij steeds de aanspreking beste Jo. Er was een goede verstandhouding. Wie - zoals ik - het werk en de artistieke visie van Panamarenko van dichtbij volgde en ernstig nam, kreeg een streepje voor. Onze relatie werd nooit als vriendschap benoemd, Panamarenko had het niet voor dergelijke grote woorden, maar uiteindelijk kan je zeggen dat er toch een vorm van vriendschap in de lucht hing."

T-d: Met welke drie woorden zou je de kunstenaar dan beschrijven?

Jo: "(lacht) Dat is een hele moeilijke! Bijna onmogelijk zelfs, maar als ik echt moet kiezen, zeg ik: authentiek, uitzonderlijk en consequent. Tijdens onze samenwerkingen ervaarde ik hem altijd op die manier."

T-d: Kan je iets meer vertellen over de expo Panamarenko: Come fly with me?

Jo: "Samen met Philippe (mede-curator Philippe Van Cauteren, directeur van het S.M.A.K., red.) hadden we meteen het idee om ons te beperken tot de vlieg-tuigen en dus tot één van de kernmotieven van Panamarenko’s kunst. Zijn fascinatie voor alles wat te maken heeft met de menselijke droom van het vliegen staat centraal. Panamarenko wilde immers alle mogelijke vormen van vliegen door en door begrijpen. Als tentoonstellingsmakers wilden we natuurlijk ook een harmonie realiseren tussen het werk van Panamarenko en de locatie. En het thema sluit goed aan bij de luchtmachtbasis en dus bij de geschiedenis van Koksijde." De expo en de titel zijn een uitnodiging van de kunstenaar om met hem mee te vliegen. Enerzijds vraagt Panamarenko je om mee te stappen in zijn verhaal en verwondering, en anderzijds - en dat is misschien nog belangrijker – nodigt hij je uit om mee te vliegen in je verbeelding en in de poëtische ruimte. Het werk gaat veel verder dan alleen de wetten van de zwaartekracht overwinnen."

T-d: Wat zou Panamarenko van de locatie vinden?

Jo: "Hij zou er op zich geen probleem mee hebben. Belangrijker is dat Panamarenko bijzondere aandacht had voor de verhouding van zijn werk tot de locatie waarin het wordt getoond. Panamarenko vond het heel belangrijk dat de objecten maximaal tot hun recht kwamen. Met de expo hebben we dit inzicht gerespecteerd. De getoonde kunstwerken krijgen genoeg ruimte, de historische schuur van Ten Bogaerde kan je zien als een hangaar waarin de vlieg-tuigen klaar staan om buiten te rollen en uit te vliegen. Daarnaast zijn er tekeningen te zien, zodat we ook ruimte geven aan de kracht van de verbeelding."

Alle foto's Panamarenko: © Wim Van Eesbeek